Bij het leven in een rijke westerse samenleving zit geen bijsluiter. Terwijl er wél bijwerkingen zijn. Keuzestress bijvoorbeeld. Bij elk medicijn zit een bijsluiter met de beschrijving van het middel, waarvoor het dient en wat de bijwerkingen zijn. Helaas hebben wij tijdens het winkelen in overladen warenhuizen geen gebruiksaanwijzing hoe we dat op een gezonde manier doen.
Kussentjes
Op zoek naar kussentjes belandde ik in een groot warenhuis in Baarn. Ik wilde iets ‘vrolijks’. Maar toen ik de zaal binnenliep waar de kussentjes lagen waren zakte de moed mij in de schoenen. Er waren en honderden(!) waaruit ik kon kiezen. Overrompeld door al deze mogelijkheden ging ik zonder kussentje naar huis. Teveel keuze geeft stress en kan mensen onverschillig maken. Niet meer gemotiveerd, lamlendig. Of mensen worden er ontevreden van. Want was iets anders dan toch niet leuker? Keuzevrijheid is tot op zeker hoogte positief. Maar mensen die veel opties hebben om uit te kiezen, blijken juist minder blij en tevreden te zijn.
Jam
De mens is slechts in staat om met een beperkt aantal keuzemogelijkheden om te gaan. Zo is er ooit een experiment uitgevoerd waarbij mensen luxe jam konden proeven. Daarna kregen ze een kortingsbon voor een potje jam. In de ene situatie konden mensen kiezen uit 6 soorten jam, in het andere uit 24 soorten. De uitkomst laat zich misschien al raden. Hoe minder smaken om uit te kiezen, hoe meer mensen een potje kochten (30% versus 3%). Ook hier bleek dus: bij teveel opties haken mensen af.
Bij grote en kleine keuzes in ons leven zit geen bijsluiter. Wat echter belangrijk is bij het maken van een keuze zijn emoties. Het zijn de ‘gut feelings’ die ons in staat stellen knopen door te hakken. Voorwaarde is dan wel dat je kan voelen. En daar woorden aan te geven.
Dat wij hier in Nederland kunnen kiezen is mooi. Door keuzes te kunnen maken kunnen we ons onderscheiden van anderen. Door zelf keuzes te kunnen maken zijn veel mensen in staat hun eigen identiteit te ontdekken. Waar durf jij ‘ja’ tegen te zeggen?