Taal
Zoals apen al 52 miljoen jaar in groepen leven, leven mensen ook vanaf hun oorsprong in groepen. Het verhoogde de overlevingskans aanzienlijk om met medemensen een gemeenschap te vormen. Als je bijvoorbeeld met meerdere mannen jaagde, kon je groter wild vangen. Vele handen maakten licht werk. Om goed te kunnen samenwonen en werken was taal een belangrijke factor. Het heeft ons evolutionair enorm geholpen. Het door middel van taal aan elkaar duidelijk maken wat de bedoeling was, wat je ergens van vond en waarom, speelde en speelt een grote rol in het begrijpen van elkaar. Vocale taal en lichaamstaal waarmee je snapt wat de ander bedoelt. Dit alles om een succes te maken van de taak die je (samen) aan het doen bent.
Hoezeer je als mensen ook met elkaar verbonden bent, hoeveel je ook op elkaar lijkt, hoeveel je er ook van houdt, mijn manier om naar de wereld te kijken, door mijn ogen, met mijn lijf is anders dan hoe anderen dat doen, mijn man, mijn vrienden, mijn collega’s. Het zal altijd verschillend zijn. Ook tussen hulpverleners en patiënten/cliënten. Om elkaar zoveel mogelijk toch te begrijpen is taal onontbeerlijk. Met taal kan je duidelijk proberen te maken hoe je bijvoorbeeld naar een probleem kijkt, wat het voor jou betekent en wat voor jou de beste oplossing zou zijn. In de uitwisseling met elkaar kan je zoeken naar het zo groot mogelijke succes dat je wilt bereiken.
De Miskenningsmatrix
‘Om jezelf staande te houden in een complexe werkelijkheid vol prikkels, is selectie nodig om jezelf te kunnen afschermen. Als je echter systematisch prikkels negeert die relevant zijn voor de volbrenging van een taak of voor de oplossing van een probleem, is er sprake van een ongezonde miskenning’ (Thunnissen, 2013). Miskenning is het onbewust negeren van aspecten van het zelf, de ander en de omgeving.
‘Miskenning resulteert in onopgeloste problemen. Dus als we een systematische manier kunnen bedenken om de aard en intensiteit van miskenning te bepalen, zullen we een krachtig hulpmiddel hebben om problemen op te lossen. Zo’n hulpmiddel bestaat. Het heet de miskenningsmatrix en is ontwikkeld door Ken Mellor en Eric Sigmund.’ (Stewart, 2012) Zie figuur hieronder.
Miskenningsmatrix van K. Mellor en E. Sigmund (1975)
B: behandelfase
In mijn werk zoek ik steeds samen met de cliënt naar de miskenningen die vooruitgang in de weg staan. Om dat zorgvuldig en geduldig te doen neem ik de tijd. Tijd om elkaar te verstaan, letterlijk maar vooral figuurlijk. Om samen dezelfde taal te spreken. En dan te zoeken naar mogelijkheden en succes. Die tijd en inspanning is het dubbel en dwars waard.